Η Βίδα και το Παγόβουνο.

Πάντα εντυπωσιάζομαι (!) από την άγνοιά μου. Κι όταν μόλις μαθαίνω κάτι καινούριο, προσπαθώ να έχω κατά νου πως κι αν αντελήφθην την κορυφή του παγόβουνου, μου είναι ακόμη άγνωστος ο κύριος όγκος της γνώσης...

Όλοι ξέρουμε τις βίδες με το σταυρωτό κεφάλι και όλοι έχουμε στην εργαλειοθήκη ένα ή περισσότερα σταυροκατσάβιδα, όπως συνηθίζουμε να τα λέμε. Λίγοι ωστόσο γνωρίζουν ότι υπάρχουν δυο (πολύ συνηθισμένα) είδη "σταυρών": οι Phillips και οι Pozidriv. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Το σύστημα "Phillips", όπως τελικά ονομάστηκε, εφευρέθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930 από τον Aμερικανό John Thompson. Ο Thompson, καθώς απέτυχε να βρει τις τεχνικές λύσεις που θα επέτρεπαν την, με χαμηλό κόστος και γεωμετρική ακρίβεια, κατασκευή των βιδών αυτών, παρεχώρησε το σχέδιο και την πατέντα στον Henry Philllips. Αυτός, κατάφερε να πείσει την "American Screw Company" να επενδύσει, εξελίξει και εδραιώσει τελικά τη βίδα Phillips στην τότε, ραγδαία αναπτυσσόμενη, αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία.

Τα πλεονεκτήματα του συστήματος Phillips, τα οποία και προέκυπταν από το σχεδιασμό του, ήταν τρία: Το σταυροκατσάβιδο Phillips, σε αντίθεση με το λεγόμενο "ίσιο" που χρησιμοποιούνταν μέχρι τότε, είχε την ιδιότητα να "κεντράρει" τον εαυτό του μέσα στο κεφάλι της βίδας, εξοικονομώντας πολύτιμο χρόνο στην συναρμολόγηση εξαρτημάτων σε γραμμές παραγωγής. Το ίσιο κατσαβίδι έπρεπε να κεντράρεται από τον ίδιο τον τεχνίτη.

Επιπλέον, χάρις στις τέσσερις εγκοπές, παρείχε δυνατότητα για πιο δυνατό σφίξιμο. Την ίδια στιγμή, έχοντας "κωνικές" τις ακμές του είχε περιορισμένο "κράτημα", οπότε πριν ο χειριστής καταφέρει να παρασφίξει, ή ακόμη χειρότερα να "κλωτσήσει" τις σπείρες μιας βίδας, το κατσαβίδι εγκατέλειπε το κεφάλι της βίδας από μόνο του, προστατεύοντας την.
Θρυλείται, πως η ανάγκη αυτή γεννήθηκε κυρίως από τις σχετικά ευαίσθητες, πρωτόγονες για τα σημερινά δεδομένα, αλουμινένιες βίδες που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή στην κατασκευή αεροπλάνων. Πολύ συχνά τα σπειρώματα "κλώτσαγαν" από υπερβολικό σφίξιμο, με προφανείς, δυσάρεστες συνέπειες. Τα κατσαβίδια τύπου Phillips και οι αντίστοιχες βίδες, συμβολίζονται σήμερα με τα γράμματα PH και ένα αριθμό (0, 1, 2, 3) που αναλογεί στο μέγεθός τους.

Το επόμενο εξελικτικό βήμα για τις σταυρόβιδες και τα κατσαβίδια τους, ήταν το σύστημα Pozidriv προϊόν συνεργασίας της "American Screw Company" και της "Phillips Screw Company", που διαφοροποιήθηκε σημαντικά και ήρθε να συμπληρώσει τις ιδιότητες του Phillips. Το Pozidriv ή Pozi "χαϊδευτικά", διαθέτει τέσσερις επιπλέον μικρές εγκοπές, για ένα σύνολο οκτώ, και διαφορετική γεωμετρία (παράλληλες ακμές αντί κωνικών), παρέχοντας ισχυρότερο κράτημα μέσα στη βίδα και δυνατότερο σφίξιμο. Τα κατσαβίδια τύπου Pozidriv χαρακτηρίζονται από τα γράμματα PZ και τον ανάλογο αριθμό (0, 1, 2, 3, 4).

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον και σημαντικό είναι πως αν και φαινομενικά ένα κατσαβίδι Phillips ταιριάζει σε μια βίδα Pozidriv και το αντίθετο, στην πραγματικότητα είναι εντόνως ασύμβατα (!), λόγω της διαφορετικής γεωμετρίας τους, και τέτοια χρήση μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε χαλασμένα κεφάλια, ή και κατσαβίδια. Είναι τόσο έντονη η "ασυμβατότητα" τους, που φαίνεται ξεκάθαρα αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά, ακόμη και με γυμνό μάτι.

Όλα αυτά στην αμερικανική όχθη του Ειρηνικού ωκεανού. Γιατί απέναντι και δυτικά, οι Ιάπωνες εξέλισσαν τη δική τους σταυρόβιδα, γεγονός που γνωρίζουν ακόμη λιγότεροι! Τις βίδες JIS (Japanese Industry Standard), μπορεί να συναντήσει κανείς σε αυτοκίνητα, μοτοσυκλέτες, εξωλέμβιες μηχανές θαλάσσης και ηλεκτρικά - ηλεκτρονικά είδη ιαπωνικής κατασκευής - σχεδιασμού.

Θα έλεγε κανείς πως πρόκειται για ένα έξυπνο υβρίδιο PH και PZ. Διαθέτουν τέσσερις μόνο εγκοπές όπως οι PH και γεωμετρία (παράλληλες ακμές) που εξασφαλίζει δυνατό κράτημα όπως οι PZ. Και λέμε πως είναι έξυπνες, διότι ένα κατσαβίδι JIS, βιδώνει εκτός από τις αντίστοιχες βίδες και τις βίδες PH, ενώ το αντίθετο δεν συμβαίνει. Είναι επίσης αρκετά δύσκολο να διακρίνει κανείς με το μάτι αν μια βίδα είναι Philips, ή JIS. Συχνά, μια "κουκίδα" δίπλα στο σταυρό των JIS (βλ. φωτό από πάνω) τις διαχωρίζει, αλλά ο κανόνας δεν είναι αξιόπιστος.

Αναφοράς αξίζει και το σύστημα "Frearson" γνωστό και ως "Reed & Prince". Εξελίχθηκε την ίδια περίοδο στην Αγγλία και είναι και αυτό "σταυροειδές". Πιο κοντά στο σύστημα JIS θα έλεγε κανείς, διαθέτει παράλληλες ακμές και τέσσερις εγκοπές, και το ενδιαφέρον χαρακτηριστικό πως και τα δύο διαθέσιμα μεγέθη κεφαλιού, λειτουργούν με ένα μέγεθος κατσαβιδιού. Απαντώνται, όχι πολύ συχνά είναι η αλήθεια, σε ναυτιλιακές εφαρμογές. Και φυσικά η λίστα με τα "είδη" βιδών είναι πολύ πιο μακριά από όσο θα τολμούσαμε να ξετυλίξουμε στις σελίδες του bNw... Κλικάρετε στη φωτό από κάτω για ένα δείγμα των διαθέσιμων επιλογών.

Κάνοντας βέβαια όλη αυτή την έρευνα δεν θα μπορούσαμε να αποφύγουμε και μια πηγαία εκδήλωση καταναλωτικής μανίας. Αμέσως μετά την απόκτηση της νέας γνώσης, ξεκίνησε μια "ύπουλη", μεταμεσονύκτια διαδικτυακή έρευνα για καταξιωμένους Ιάπωνες κατασκευαστές κατσαβιδιών τύπου JIS. H Vessel, ήταν η πρώτη που μας έκανε "κλικ" και η έκπληξη τεράστια όταν βρήκαμε στο κέντρο της Αθήνας ένα εργαλειάδικο που είχε στοκ, ολόκληρη τη βασική σειρά...

Stay tuned 4 more... serious tool porn...

Words: ΚΣ
Pics: the www & αρχείο bNw

Η Βίδα και το Παγόβουνο